Zij studeren aan het Instituut voor Experimenteel Design van de Hogeschool voor Beeldende Kunsten Hamburg. Toen hun professor Jesko Fezer in het laatste semester hen een verzoek kenbaar maakte van de Vriendenkring KZ-Gedenkstätte Neuengamme ontstond er meteen een groep van geïnteresseerde studenten met diverse achtergronden en beweegredenen. Tijdens hun laatste bijeenkomst was een interdisciplinaire groep ontstaan. Sinds kort werken zij samen aan het ontwerp van de “Ort der Verbundenheit” (“Plek voor Verbinding en Herinnering”) voor de nabestaanden van de voormalige gevangenen van het concentratiekamp Neuengamme. Hier vertellen de studenten waarom zij mee willen werken aan de vormgeving van de “Plek voor Verbinding en Herinnering”.
Anna:
“De vertrouwensvolle samenwerking met de Vriendenkring van de KZ-Gedenkstätte ontroert mij. Ik voel het als een eer dat ik ben betrokken bij het ontstaan van deze antifascistische “Ort der Verbundenheit”. Ik neem aan dit studieproject deel, omdat ik mijn opgebouwde kennis van design op een verantwoorde en maatschappelijk relevante wijze inzake politieke vraagstukken wil onderzoeken en toepassen.”
Charlotte:
“Als vrijwilliger heb ik een jaar in Israel, in Jeruzalem, gewoond. In die tijd heb ik mij veel beziggehouden met de joodse visie op het nationaalsocialisme en de Holocaust. Toen ik weer in Duitsland terug was, heb ik gemerkt hoe snel mijn betrokkenheid met dit thema verwaterde. Ik vind het zeer interessant en belangrijk dat ik door de “Ort der Verbundenheit” op actieve en intensieve wijze mijn standpunt kan bepalen inzake de plaatselijke geschiedenis van het nationaalsocialisme. Zodoende word ik mij ervan bewust hoeveel plaatsen in Hamburg een nationaalsocialistisch verleden hebben. Doordat ik mij bezighoud met de geschiedenis van het KZ Neuengamme wordt mijn tot dusver erg joods georiënteerde visie op het nationaalsocialisme met vele belangrijke (mogelijkerwijs gemarginaliseerde) zienswijzen verruimd, waardoor mijn ogen opnieuw en op een andere manier geopend worden voor de omvang van het nationaalsocialisme.”
David:
“Mede omdat ik mij bezighoud met de geschiedenis van mijn familie, heb ik al lang geleden vanuit een antifascistische visie mijn standpunt bepaald met betrekking tot zowel de Shoa en de gruweldaden van de nazi’s, als tot de neonazistische en andere fascistische bewegingen in het heden. Mijn ouders hebben mij al vroeg duidelijk gemaakt dat zoiets als Auschwitz zich nooit meer mag voordoen; zodoende ligt het mij na aan het hart om te streven naar een cultuur van herdenking die actief de kennisoverdracht aan de volgende generatie bevordert, die niet alleen de belangstelling voor de geschiedenis wekt, maar hopelijk ook een beetje emancipatorisch bewustzijn en maatschappelijke verantwoordelijkheid, zodat het ooit mogelijk zal zijn op te groeien in een maatschappij zonder antisemitische, racistische, seksistische of een andere denktrant of mechanisme dat mensen uitsluit.”
Bernhard Esser vertelt de studenten over de vervolging van zijn familie vanwege hun politieke stellingname tegen het nationaalsocialistisch regime en hoe deze ervaringen hem hebben gevormd.
Ben:
“Het mede vormgeven aan nieuwe vormen van herdenking zie ik als een waardevolle en belangrijke opdracht. De gezichtspunten en de wensen van de groep vind ik daarbij belangwekkend, zowel voor het project als voor mij persoonlijk.”
Hannes:
“Ik studeer vormgeving om mijn standpunt te bepalen met betrekking tot vraagstukken die maatschappelijk van belang zijn. De herinnering aan de Nationaalsocialistische tijd en de gedachtewisseling die op de “Ort der Verbundenheit” wordt geëist zijn niet alleen maatschappelijk van het grootste belang. Ook in mijn familie, die in het nationaalsocialistische regime aan de zijde van de daders stond en in mijn persoonlijke omgeving zijn de indirecte gevolgen van de oorlog op subtiele wijze alomtegenwoordig. Hoe kunnen wij er aan het begin van het tijdperk waarin directe getuigen zijn verdwenen zeker van zijn dat wij niet verder vergeten?”
Nick:
“Ik voel mij er verantwoordelijk voor dat de verschrikkingen van het nationaalsocialisme in ons geheugen behouden blijven en dat die verantwoordelijkheid aan de huidige en volgende generaties wordt doorgegeven. De omstandigheid dat deze gedachten in gevaar worden gebracht door fascistische bewegingen als de “Alternative für Deutschland” dwingt mij tot handelen. Het project “Ort der Verbundenheit” maakt het mij mogelijk met familieleden van slachtoffers van het nationaalsocialisme te rouwen en te herdenken. Samen met hen geven wij zo vorm aan een Plaats van de menselijkheid.”
Paula:
“De misdaden van de nationaalsocialisten en hun slachtoffers mogen niet vergeten worden. Het is onze taak om het vergeten te stoppen en de verantwoordelijkheid door te geven aan volgende generaties. Het is een belangrijk project om in de strijd tegen het vergeten een plaats te scheppen waar de geschiedenis verteld kan worden, een plaats waar gerouwd kan worden en woede geuit, maar die ook een plaats voor ontmoeting wil zijn.”
Tina:
“Lang heb ik geloofd dat er een maatschappelijke cultuur van herdenking zou heersen. Niettemin, toen ik met plaatsen werd geconfronteerd waarvan de nationaalsocialistische geschiedenis voor mij niet bekend was, begon ik over dit beeld na te denken. Kan herdenken een dagelijks proces zijn? De eerste ontmoeting met de werkgroep van de Vriendenkring van de herdenkingsplaats heb ik als ongelooflijk verrijkend ervaren en ik vind de discussie noodzakelijk, mede met het oog op het werk in een toekomst waarin er geen directe getuigen meer zullen zijn.”
Vertaald door Jitze Noorman
