Nicole Duijkers vond in haar ouderlijk huis de koffer van haar opa. Er bleken persoonlijke documenten in te zitten waaronder brieven die hij aan zijn vrouw schreef vanuit Neuengamme. Duijkers:
‚Het is bijzonder dat ik door deze vondst mijn opa leer kenen, zoveel jaren na zijn dood.‘
Martine Letterie (ML): Wie ben je?
Nicole Duijkers (ND): Nicole Duijkers, ik ben 37 jaar, gelukkig samenwonend en ik heb een winkel in tweedehands merkkleding in Weesp.
ML: Wat is je relatie tot Neuengamme en de vriendenkring?
ND: Mijn opa Jan Duijkers (1900-1945) werd in september 1944 gearresteerd in zijn woonplaats Amersfoort. Ruim twee weken zat hij gevangen in kamp Amersfoort, tot hij 11 oktober op transport ging naar Neuengamme, tegelijk met de mannen uit Putten. Of hij in een buitenkamp heeft gezeten of alleen in het hoofdkamp, is niet bekend. Volgens het Rode Kruis is hij omgekomen op de Cap Arcona op 3 mei 1945. Er zijn getuigenverklaringen dat hij aan boord zou zijn geweest.
Mijn vader raakte al snel na de oprichting betrokken bij de stichting Vriendenkring Neuengamme. Toen hij in 2013 overleed, was hij het langst zittende bestuurslid. De laatste jaren was hij reisleider van de herdenkingsreizen de vriendenkring naar Neuengamme maakte. In 2011 ging ik zelf voor het eerst mee en ik voelde me gelijk op me gemak in het gezelschap. De keer erna ging ik weer mee en ondersteunde mijn vader met hand- en spandiensten. Toen mijn vader overleed, ben ik hem opgevolgd in het bestuur. Ik nam zijn taak over als reisleider.
ML: Wat is het voorwerp?
ND: Het is een bruine leren koffer van ongeveer honderd jaar oud, uit China van merk NANHING Leather Co. uit Shanghai. Mijn opa heeft hem waarschijnlijk meegenomen van een van zijn reizen op de grote vaart. Op zijn zeventiende ging hij de Zeevaartschool te Amsterdam en volgde de opleidingen tot stuurman en radiotelegrafist. In de periode van 1917 tot 1924 voer hij op koopvaardijschepen, voornamelijk op de oost.
Toen hij daarmee stopte, had hij verschillende werkgevers en kort een eigen fabriek van chocolade-sinaasappelschilletjes. Niet lang voor de oorlog trad hij naast zijn werk in dienst als reserveofficier. In 1940 begon hij een eigen bedrijf: de Amersfoortsche Nachtveiligheidsdienst. Dat voorzag in nachtwakers die panden van abonnees bewaakten.
Aan de koffer zit een leren reislabel, met een kaartje erin met het logo van dat bedrijf, het adres en de tekst: J. Duijkers, reserveofficier voor speciale diensten en directeur van de Amersfoortsche Nachtveiligheidsdienst. De koffer heeft een groen/bordeauxrood geruite binnenkant, met verschillende vakjes.
Toen mijn opa overleed, bleef de koffer achter in zijn huis te Amersfoort. Zo kwam hij bij mijn oma terecht. Toen zij naar het bejaardentehuis ging, moest haar oude woning worden opgeruimd. Mijn vader, haar enige kind, nam hem toen waarschijnlijk mee naar huis.
ML: Hoe is de koffer in je bezit gekomen?
ND: Ik denk dat ik hem voor eerst gezien heb gezien bij mijn oma, toen ik heel klein was. Af en toe mocht ik van haar een fotoalbumpje bekijken, dat erin bewaard werd. De koffer was geheel uit mijn gedachten verdwenen tot ik hem in 2014 vond in een hoekje van de zolder, tijdens het opruimen van het ouderlijk huis. Ik nam de koffer mee, en thuis drong tot me door dat hij de levensgeschiedenis van mijn opa bevatte. Er bevonden zich bezittingen uit zijn hele leven in: studieboeken en schriften uit zijn Zeevaartschooltijd, emaillen bordjes van de Nachtveiligheidsdienst die abonnees aan hun huizen hadden, stempels van dat bedrijf, de boekhouding daarvan en ook veel persoonlijker zaken zoals de tekeningen die hij in zijn jonge jaren maakte, agenda’s, brieven – waaronder liefdesbrieven aan mijn oma – en het gala-uniform van een reserveofficier.
De meest intrigerende documenten waren voor mij de brieven die hij vanaf het moment van zijn arrestatie aan mijn oma stuurde. Terwijl hij maar korte tijd in Kamp Amersfoort gevangen zat, wist hij maar liefst vijf brieven uit Kamp Amersfoort te smokkelen. Ook zat er in de koffer nog een brief aan mijn oma die mijn opa in de trein op weg naar Neuengamme geschreven had. ‘We staan stil voor Hamburg’, schreef hij. Een aantal maanden later stuurde hij nog twee legale brieven uit Neuengamme zelf, die mijn oma ook in de koffer opborg. Zijn laatste teken van leven was van 28 januari 1945.
ML: Wat betekent hij voor je?
ND: Ik vind het bijzonder dat ik hierdoor mijn opa leer kennen, zoveel jaren na zijn dood. De inhoud van de koffer geeft een inkijk in het leven van mijn opa, en de familiegeschiedenis van mijn vaders kant.
ML: Wat ga je ermee doen?
ND: Ik ga het koesteren en ordenen. Omdat er toch meer kanten aan zijn levensverhaal zitten dan ik in eerste instantie dacht, onderzoek ik samen met schrijfster Martine Letterie wat alles betekent en wat er allemaal écht is gebeurd in zijn leven, tijdens de oorlog en de jaren erna. Dat heeft tijd nodig, die koffer is niet voor niets dertig jaar gesloten gebleven.
1 comment
Goedemiddag,
Ik denk dat ik nog een kleine aanvulling heb op het verhaal van Nicole Duijkers.
Mijn moeder, Willy Willing (93 jaar) heeft kort gewerkt bij dhr. J. Duijkers in de tijd dat er een baby was geboren.
Dit was in het begin van de oorlog, mijn moeder is half-joods.
Ik heb hier een notitie van haar liggen.
Nicole mag gerust contact met mij opnemen.
Vriendelijke groet,
Margot van Daelen