Als sinds jaren, elke 24ste maart, de dag van de herdenking van de Argentijnse militaire coupe (1976), nam Liliana Furió aan de bijeenkomst van de slachtoffers en overlevenden deel. Zeven jaar lang had het militaire regime mensen met politiek linkse voorkeuren, intellectuelen, kunstenaars, leraren en zelfs geestelijken vervolgd, gemarteld en vermoord. Door mensenrechtenorganisaties wordt gesproken over meer dan 30.000 slachtoffers.
Maar Liliana Furió’s familie behoorde niet tot de vervolgden. Haar vader, chef van een afdeling van de geheime dienst van het leger in de provincie Mendoza, is enkele jaren geleden tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Hij werd aangeklaagd voor meer dan 50 schendingen van de mensenrechten, waaronder de gewelddadige ontvoering van een minderjarige.
Pas in maart 2018 gaf Liliana haar anonimiteit op, toen ze zij aan zij met de familieleden van slachtoffers demonstreerde: een jaar daarvoor had ze samen met haar vriendin Analía Kalinec, een groep van zonen, dochters en kleinkinderen opgericht, die openlijk de misdaden van hun vaders en grootvaders veroordeelden. Ook de vader van Analía was een misdadiger van de dictatuur en is wegens moord veroordeeld.
Voor het eerst demonstreerden “Historias Desobedientes”, zo noemen zich de momenteel 50 leden van de groep, zichtbaar en solidair met de slachtoffers en hun familieleden. Hun uitgesproken wens is, “de principes van de herinnering, de waarheid en de gerechtigheid” in stand te houden en voort te zetten.
Van 31 augustus tot 2 september 2018 was Liliana Furió met haar echtgenote Julie August in het herinneringscentrum van het kamp Neuengamme op bezoek en presenteerde zij haar verhaal op het congres voor nabestaanden van nationaalsocialistische daders. De avond daarvoor zat ze op het podium van een openbare bijeenkomst van het studiecentrum van het herinneringscentrum van het Kamp Neuengamme in de universiteitsbibliotheek van Hamburg getiteld: “Omgang met massamisdaden in familie en maatschappij, vergelijking tussen Argentinië, Duitsland en Spanje – nakomelingen van daders in gesprek”
Terug in Buenos Aires stuurde ze ons het volgende artikel voor de blog:
(inleiding door Barbara Brix)
Mijn belevenissen in het herinneringscentrum van Kamp Neuengamme
Toen ik enkele jaren geleden op zoek ging naar de waarheid omtrent de activiteiten van mijn vader gedurende de militaire dictatuur van de 70er jaren, moest ik met al de pijn en schaamte over zijn verantwoordelijkheid voor het verdwijnen van duizenden mensen, een verklaring zien te vinden voor moord en foltering, en ook roof van jonge kinderen.
Ik had me nooit kunnen voorstellen, dat deze treurige waarheid zou leiden tot de start van een Latijns-Amerikaanse groep van nabestaanden van massamoordenaars welke tot doel heeft de herinnering, de waarheid en gerechtigheid vorm te geven en hun vaders aan te klagen. En nog minder was het bij me opgekomen dat ik op een dag zou worden uitgenodigd om op een bijeenkomst in een Duitse universiteit te spreken en aan een congres in een zo belangrijke herinneringsplek als Kamp Neuengamme deel te nemen.
De vorming van onze groep “Historias Desobedientes”, ruim een half jaar geleden, hielp me de pijn die ik vele jaren eenzaam had verdragen, op een andere manier tegemoet te treden en dit gevoel om te zetten in een actie ten gunste van mensenrechten. Op deze weg heeft mijn vrouw, Julie August, mij begeleid en gesteund. Ze is Duitse, het is haar verdienste, dat ons verhaal aan de directeur van het studiecentrum van het herdenkingscentrum Neuengamme Olivier van Wrochem ter ore kwam. En zo ontstond daaruit een unieke, verrijkende en immens belangrijke ervaring, niet alleen voor mij, maar ook voor de andere leden van “Historias Desobedientes”die ik bij deze gebeurtenis heb vertegenwoordigd.
De bijeenkomst in de universiteit heeft niet alleen indruk op mij gemaakt vanwege haar sterke weerklank in het publiek. Nog dieper werd ik geraakt door de lotgevallen en verhalen van diegenen, die samen met mij op het podium zaten. Dieprand von Richthofen liet mij inzien, dat er ook in Duitsland groepen mensen zijn, in zijn geval zelfs talrijke leden van dezelfde familie, die de misdaden van hun familieleden openlijk veroordelen, iets wat mij zeer verraste. Want wij, die de massamoordenaars onder onze familieleden veroordelen, worden meestal door de rest van de familie geïsoleerd en bekritiseerd, omdat wij een deel van hun eigen geschiedenis onthullen, waarmee ze niet mee geconfronteerd willen worden. Vanaf het eerste moment voelde ik sympathie voor Barbara Brix; dankzij haar kon ik me thuis voelen en wist ik, bij onze rondgang over het terrein van het herinneringscentrum van het Kamp Neuengamme, het voorrecht van een Spaanssprekende gids te waarderen.
Gedurende het congres echter deed ik de voor mij ontroerendste en meest verrijkende ervaring op: ik kon me te midden van een zo heterogene groep, die alleen het aspect nakomelingen van nationaalsocialistische daders te zijn gemeen had, zo voelen, als was ik bij mijn vrienden van onze vereniging in Argentinië. Dat was verrassend voor mij. Maar tegelijkertijd, terwijl ik een ervaring had als was ik in mijn vaderland, bemerkte ik interessant genoeg ook het verschil tussen de beide verhalen: het belangrijkste leek me dat de Tweede Wereldoorlog 73 jaar geleden ten einde kwam, terwijl de Argentijnse militaire dictatuur pas sinds 35 jaar voorbij is. Dat zorgt ervoor, dat er in ons land veel meer overlevenden zijn met psychisch letsel. Dat maakt vervolgens, dat enkele thema’s helemaal niet bespreekbaar zijn, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid tot verzoening, die enkele tegenwoordige regeringsfracties bespreekbaar willen maken, om de massamoordenaars in ons land, die in overgrote meerderheid totaal geen berouw tonen, amnestie te kunnen verlenen.
Nogmaals stel ik vast, dat het vooroordeel omtrent kilheid van de Duitsers, precies dit is: namelijk een vooroordeel. Ik voelde me met veel warmte opgenomen door een zeer bijzondere groep mensen. Ik kon een plek van herinneren leren kennen, waar onvermoeibare ontmoetingen plaatsvonden en er gelegenheid was om na te denken – iets wat tegelijkertijd voor de individuele, als ook voor onze gemeenschappelijke weg inspirerend is – deze weg samen met de door “Historias Desobedientes” sinds meer dan een jaar gevolgde weg, waarvoor wij hier praktische aansporingen en nuttig materiaal verkregen hebben.
Eén ding is duidelijk en is ook een waardevolle ervaring bij elke bijeenkomst van nakomelingen van daders: ongeacht leeftijd of nationaliteit, of men getrouwd is op niet, deze erfenis is een zware last, als men die niet in actie omzet in de strijd voor vrede, als een tegenvoorbeeld, onvermoeibaar in het streven naar herinnering, waarheid en gerechtigheid.
Duizendmaal dank voor alles wat ik beleven en leren mocht.
Vertaling door Krijn Smit
