Zeer indrukwekkend! – Ik ben op deze bijzondere dag er toch bij, vanuit Brisbane, Australië. – Wat zou ik graag persoonlijk bij jullie zijn!
Vergezeld van gelukwensen uit veel landen hebben we op 13 november 2020 de “Plek voor Verbinding en Herinnering” plechtig geopend. Ondanks de corona -pandemie konden enkele tientallen gasten ter plaatse op de concentratiekamp gedenkplaats Neuengamme bij de start van de “Plek voor Verbinding en Herinnering” persoonlijk aanwezig zijn.
Familieleden van voormalige gevangenen uit België, Frankrijk, Italië, Nederland, Spanje en zelfs Australië, konden de opening gelijktijdig volgen op de Instagram-pagina van het concentratiekamp gedenkplaats Neuengamme en via Zoom.
Na vijf jaren van voorbereiding en planning is de “Plek voor Verbinding en Herinnering” nu een realiteit: Een plek voor verwanten van voormalige gevangenen uit de hele wereld, waar ze actief hun gevangengenomen familieleden met naam en toenaam kunnen gedenken en de persoonlijke band met hen op deze historische plek van hun lijden tot uitdrukking brengen.
© Iris Groschek, 2020
Uta Kühl en Bernhard Esser, mede initiatiefnemers van het “actief gedenken”, vonden emotionele woorden voor hetgeen de “Plek voor Verbinding en Herinnering” voor hen persoonlijk betekent: “Heel, heel lang voelde ik me alleen. Alleen met mijn woede. Alleen met mijn verdriet. Het kennen van andere familieleden, de uitwisseling, het samen levend houden van de herinnering, het waakzaam zijn en het strijden voor een “Dit nooit meer”, geeft mij kracht, vertrouwen en vastbeslotenheid”, zei Uta Kühl in haar toespraak. En Bernhard Esser vulde aan: “Het ligt aan ons allen of deze posters in de loop van de tijd vergaan en het lijden, de dood, de nazimisdaden in vergetelheid raken, of dat wij de herinnering aan de gevangenen van het concentratiekamp Neuengamme levend houden en hun verhalen publiceren en uitdragen in de wereld. Het zou mij verheugen wanneer op een dag mijn kinderen en kleinkinderen hier voor hun opa en overgrootvader een poster drukken”.
En Kristof van Mierop, de secretaris–generaal van de Internationale Vriendenkring KZ-Neuengamme -live verbonden vanuit België-, voegde eraan toe: “Ik kan er nauwelijks op wachten om de Plek voor Verbinding en Herinnering eindelijk met eigen ogen te zien. Wat de Plek voor Verbinding en Herinnering zo uniek maakt, is het heel persoonlijk gedenken. Hier wordt niet alleen een naam genoemd. Nabestaanden kunnen hier voor hun omgekomen familieleden een poster op geheel eigen manier vormgeven”.
Hannes von Coler en Nick Craven van het Instituut voor Experimentele Vormgeving aan de Hogeschool voor Beeldende Kunsten Hamburg, dat de gedenkplaats vormgaf, presenteerden daarvan nog een keer de elementen:
- Door de familie vormgegeven drukblokken voor posters met de gevangenen van de concentratiekamp gedenkplaats Neuengamme, die op het buitenterrein van de concentratiekamp gedenkplaats in archiefrekken op een waardige manier worden gepresenteerd.
- De drukkerij waarin familieleden en bezoekers van de concentratiekamp gedenkplaats Neuengamme van nu af aan zelf actief kunnen worden en de posters kunnen afdrukken.
- De wanden waarop de posters kunnen worden tentoongesteld.
- En niet in de laatste plaats de meertalige website van de “Plek voor Verbinding en Herinnering”, waarop de vervaardigde posters worden getoond. Daar vinden familieleden en geïnteresseerden dan ook informatie over het actief meedoen. Want: Herdenken is handelen!
Een blik in de drukkerij.
© Antonia Wegener, 2020
Den wanden met posters.
© Iris Groschek, 2020
Drukwerkkasten in de archiefrekken.
© Iris Groschek, 2020
Den archiefrekken met de drukblokken vóór het “posterhuis”, waar de drukkerij is ingericht.
© Iris Groschek, 2020
Ook Barbara Hartje, de voorzitter van de Vriendenkring KZ-Gedenkstätte Neuengamme, Dr. Oliver von Wrochem, leider van de KZ-Gedenkstätte Neuengamme, en mede–initiatiefneemster Halina Kühl stuurden groeten ter gelegenheid van de opening. Xian’ang Su van het Hamburger Conservatorium zorgde op de saxofoon voor een prachtige begeleiding van de opening.
Na de toespraken kwam vervolgens het grote moment: in het flitslicht van de fotografen bevestigden de aanwezige familieleden hun posters aan de wand. Voor degenen die vanuit het buitenland niet konden komen vanwege de pandemie, grepen veel gasten, geïnspireerd door de opening, enthousiast naar de stijfselkwasten en plakten de posters namens hen aan de wand.
© Antonia Wegener, 2020
Uittreksels uit de reacties in de media met betrekking tot de opening zijn te vinden op de website van het concentratiekamp gedenkplaats Neuengamme.
Het begin is er – nu kan de plek verder groeien. Informatie kunt u vinden op onze website en helpt u mee!
Vertaling: Wim van der Sluis
